LGBTQIA+ στην εργασία, εργαζόμενα στις LGBTQIA+ κοινότητες

Είμαστε λοατκια+ ατομικότητες και σύμμαχα της Queer Ντεκαπάζ, μιας αυτοοργανωμένης, queer φεμινιστικής συνέλευσης, που τα τελευταία χρόνια παρεμβαίνει πολιτικά στο Athens Pride. Ξεκινήσαμε το 2016 με τη πρωτοβουλία κάποιων τρανς υποκειμένων για κριτική στη πολιτική του AP σχετικά με τις τρανς – νον σις ταυτότητες και το αντίστοιχο κείμενο εκείνης της χρονιάς. Το 2017 ασκήσαμε κριτική στη συμμετοχή οργανωμένου μπλοκ gay μπάτσων στο φεστιβάλ και προσπαθήσαμε να συνδέσουμε τα lgbtqia+ κινήματα με την ιστορική μνήμη της εξέγερσης του Stonewall. Παράλληλα, επιχειρήσαμε μια συνολικότερη κριτική στο μη διαθεματικό και cisτημικό χαρακτήρα του Athens Pride που αποκλείει ουσιαστικά τα μαύρα και καφέ υποκείμενα, τις μετανάστριες, τα εργαζόμενα, τα ανάπηρα, τις νευροατυπικές, τα κινκ, ιντερ, πολυσυντροφικά, bi – πολυσεξουαλικές, τρανς και νον σις, χοντρές και άτομα έξω από τα κυρίαρχα πρότυπα ετερο/ομοκανονικής ομορφιάς και νεότητας. Φέτος, επιθυμούμε να συνεχίσουμε αυτήν τη προσπάθεια, δίνοντας έμφαση στις ταξικές μας θέσεις ως εργαζόμενες, άνεργα και φοιτητά.

Η εργατίστικη “αλλεργία” στη διαθεματικότητα

 Διαφοροποιούμαστε από τις κλασικές εργατίστικες αναλύσεις της πλειοψηφίας των πολιτικών ρευμάτων όλου του κινηματικού φάσματος, που προσεγγίζουν τη τάξη σαν ένα a priori ενιαίο σύνολο. Ενώ αναγνωρίζουμε ότι η εργατική τάξη έχει κοινό το βίωμα της εκμετάλλευσης, ταυτόχρονα αποτελεί για εμάς ένα πεδίο αλληλοδιαπλοκής προνομίων και καταπιέσεων. Επιλέγουμε αυτήν την προσέγγιση, γιατί μόνο με αυτά τα εργαλεία μπορούμε να ξεφύγουμε από την παραγωγή ενός λόγου και πολιτικής που αφορά μόνο το λευκό, Έλληνα, σις, στρειτ άντρα εργάτη. Παράλληλα, αυτή η προσέγγιση μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε και τα δικά μας πεδία προνομιακότητας. Έτσι, δε μπορούμε για παράδειγμα να αγνοήσουμε τη πραγματικότητα ότι και εμείς ως κομμάτι της ελληνικής εργατικής τάξης μετέχουμε στο προνόμιο του πολίτη και της λευκότητας και από αυτή τη θέση μιλάμε και δρούμε. Ταυτόχρονα, κάποια από μας υφίστανται καταπίεση ως ανάπηρες και ως μη νευροτυπικά σε αντίθεση με αρτιμελή και νευροτυπικές άλλες, ενώ κάποιες ακόμη καταπιέσεις που υφίστανται “κανονικά” εντός της εργατικής τάξης και αφορούν όλα τα άτομα της συνέλευσης μας είναι αυτές που σχετίζονται με το φύλο, τη σωματικότητα, τη σεξουαλικότητα και την επιτέλεση. Το άνοιγμα της συζήτησης γύρω από αυτήν την πολλαπλότητα των θέσεων και ταυτοτήτων εντός της τάξης μόνο ως θετικό μπορούμε να το δούμε για το χτίσιμο συλλογικών αγώνων και ουσιαστικής ενδυνάμωσης όλων μας. Όσοι μιλούν για καθολικές πραγματικότητες και επιμένουν να βλέπουν στη διαθεματική ανάλυση τη διάσπαση και τον κατακερματισμό, στη πραγματικότητα έχουν στο στόμα τους το κυρίαρχο λόγο. Είναι φορείς της πατριαρχίας και πολλών άλλων μορφών καταπίεσης, όπου πολλές φορές συντάσσονται και με το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.

 Και ανώμαλα και εργαζόμενα

 Τα βιώματα αλληλοδιαπλοκής των lgbtqia+ και εργατικών μας καταπιέσεων διαφέρουν από τη θέση που βρισκόμαστε και βαραίνουν όσο πιο υπονομιακές είναι αυτές. Τρανς και νον σις άτομα, θηλυκότητες, άτομα που επιλέγουμε να είμαστε out ή άτομα που είμαστε “εμφανώς” λοατκια+, δεχόμαστε μεγαλύτερες πιέσεις και βίες από άλλα σύντροφά μας. Ως φοιτητά έχουμε περισσότερες πιθανότητες να αφήσουμε τις σχολές μας ή να μην καταφέρουμε να προχωρήσουμε ακαδημαϊκά από σις, στρειτ συμφοιτητά μας, όχι μόνο λόγω της ανάγκης εύρεσης εργασίας και συνολικότερα της οικονομικής μας θέσης, αλλά και λόγω του αποκλεισμού και της καταπίεσης που βιώνουμε καθημερινά εξαιτίας της σισετεροπατριαρχικής κουλτούρας που κυριαρχεί στις σχολές και εκφράζεται από τους φοιτητές, τους καθηγητές, αλλά και τη ίδια τη γραφειοκρατική λειτουργία που αντιμετωπίζουμε σε κάθε κρατική υπηρεσία (πχ ετεροκαθορισμός ταυτότητας φύλου κι ονόματος σε όλα τα έγγραφα τους). Το ίδιο ακριβώς καθεστώς ισχύει και για τις λοατκια+ μαθήτριες. Όσα από μας είναι άνεργα ή απασχολούνται με όρους επισφαλούς εργασίας, η έλλειψη αυτάρκειας και αυτονομίας συνεπάγεται με έκθεση σε συχνά κακοποιητικά οικογενειακά ή άλλα περιβάλλοντα, αδυνατούμε να ζήσουμε τις ζωές και τις σχέσεις μας με όση ανοιχτότητα θα θέλαμε να ζούσαμε υπό άλλες συνθήκες και όσο λιγότερο “περνάμε” για σις, binary, στρειτ άτομα, τόσο πιο δύσκολο είναι να βρούμε τελικά εργασία. Στη δουλειά, η ευαλωτότητα του λοατκια+ σώματος έρχεται να συνδυαστεί με την ευαλωτότητα του εργατικού σώματος. Είμαστε εκτεθειμένα σε σεξιστικά αστειάκια, σε πλάκες, προσβολές και βίες απέναντι στα εαυτά μας και δε μας παίρνει να αντιδράσουμε και να δημιουργήσουμε “κλίμα” με το φόβο της απόλυσης. Η δουλειά μας συνήθως κρίνεται όχι για το περιεχόμενό της, αλλά για το γεγονός ότι παράχθηκε από μας και υποτιμάται ως αποτυχημένη, όσο αποτυχημένες κρίνεται συνολικά κοινωνικά οι λοατκια+ ταυτότητές μας. Μας έχουν “κρύψει” σε δουλείες όπως τηλεφωνικά κέντρα, λάντζες, αποθήκες κλπ για να μη χαλάμε τη σις, στρειτ αισθητική, δουλειές που έτσι κι αλλιώς δίνονται ως προσωρινές για τον περισσότερο κόσμο.

 Πολύχρωμες δουλειές, ασπρόμαυρα συνδικάτα

Κάτω από αυτό το πλαίσιο της πολυεπίπεδης καταπίεσης, δουλειές από επιχειρήσεις/μαγαζιά με “φιλική πολιτική”, με λοατκια+ αφεντικά κλπ παρουσιάζονται πολλές φορές ως η μόνη λύση για εύρεση εργασίας κι ένα ασφαλές περιβάλλον. Αυτές οι εργασίες δε μας προσφέρονται λόγω αλτρουισμού, αλλά για το κέρδος και το ξέπλυμα των επιχειρήσεων/μαγαζιών/αφεντικών που τις παρέχουν και απευθύνονται στο συγκεκριμένο ποσοστό λοατκια+ ατόμων που είναι κοντά στα πρότυπα της ετερο/ομοκανονικότητας. Από την εμπειρία μας ξέρουμε ότι αυτές οι θέσεις είναι συχνά πεδία επιπλέον εκμετάλλευσης και πολλές φορές ο ασφαλής χώρος δεν υφίσταται καν. Φοβικά και κακοποιητικά περιστατικά συμβαίνουν ακόμη κι από τα lgbtqia+ αφεντικά, που η θέση ισχύος τους τα διαχωρίζει από εμάς, τα λοατκια+ εργαζόμενα, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν τις ταυτότητές τους ως κάλυψη για τις εξουσίες που μας ασκούν.

Ταυτόχρονα, οι δυνατότητες πάλης για τα ταξικά μας συμφέροντα δεν είναι ίδιες με ενός σις, straight άντρα. Στα περισσότερα όργανα διεκδίκησης, κυρίως τα θεσμικά – ιεραρχικά σωματεία, κυριαρχεί η (ετερο)πατριαρχία. Μάτσο συμπεριφορές και επιτελέσεις προωθούνται ως το πρότυπο αγωνιστικότητας. Ο λόγος που εκφέρουμε γυναίκες και θηλυκότητες κρίνεται, υποτιμάται, φιμώνεται ή καταστέλλεται με αντρεξήγηση, ως κομμάτι των ίδιων μας των εαυτών που συνολικά περιθωριοποιούνται. Όλες οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται είναι μη συμπεριληπτικές και αντιφεμινιστικές (δε γίνεται χρήση του κύκλου, της ομοφωνίας, δεν αναγνωρίζεται η πολιτική της θέσης και των προνομίων) κι αυτό αντιλαμβανόμαστε ως τη ρίζα του προβλήματος.

“Πολύχρωμη” διασκέδαση, αν είσαι πελούσια και κόσμια…  

Ο τρόπος λειτουργίας και δόμησης του αστικού τοπίου, όπως ελέγχεται από το κράτος, επιβάλει την αλληλεξάρτηση κοινωνικοποίησης και εμπορευματοποίησης. Το φαινόμενο αυτό στα λοατκια+ μαγαζιά/φεστιβάλ/πάρτυ όχι μόνο επιβεβαιώνεται, αλλά εντείνεται ακόμη περισσότερο λόγω της σισετεροπατριαρχίας που δε μας αφήνει να εκφράσουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας πλήρως ανοιχτά και με ασφάλεια. Μας αποκλείει η καταναγκαστική πληρωμή στην είσοδο που συχνά δε μπορούμε εμείς ή φίλα μας να πληρώσουμε και γι’ αυτό πεταγόμαστε έξω και αντιμετωπιζόμαστε με άσκημους ή/και φοβικούς τρόπους. Μας χαλάει που η διασκέδασή μας πρέπει να περάσει από την καταπίεση, την απλήρωτη και επισφαλή εργασία σερβιτόρων, performer, εθελοντριών κλπ. Οι διοργανωτές/ιδιοκτήτες/άτομα σε θέσεις κλειδία (πχ πόρτα), συχνά ασκούν κακοποιητικές συμπεριφορές, ενώ την ίδια στιγμή μας πουλάνε ότι βρισκόμαστε σε ένα χώρο που μπορούμε να υπάρχουμε και να εκφραζόμαστε ελεύθερα.

Οι ταξικές μας ταυτότητες δεν είναι ο μόνος λόγος που δε μπορούμε να υπάρξουμε σε αυτές τις “φούσκες απελευθέρωσης”. Η κουλτούρα που προωθείται σε αυτές είναι επίσης, τις περισσότερες φορές, προνομιακή και σιχαμένη. Κυριαρχούν αντικατοπτριζόμενα σισετεροπατριαρχικά πρότυπα (καταναγκαστικός δυισμός θηλυκότητας – αρρενωπότητας, έλεγχος και ιεράρχηση των επιτελέσεών μας, χοντροφοβία, ageism, ableism κ.α.), ο ομοεθνικισμός και ομοεθνισμός (ελληνικές σημαίες στους χώρους, λευκή επικυριαρχία και πολιτισμικό appropriation) και η μη προσβασιμότητα (ανυπαρξία ράμπας – ασανσέρ, προσβάσιμων τουαλετών, διερμηνείας στις εκδηλώσεις).

Διεκδίκηση μέχρι το τέλος…του budget

Ένα κεντρικό πρόβλημά μας σε σχέση με τις λοατκια+ ΜΚΟ είναι πως εξ ορισμού το κέντρο βάρους των δράσεών τους, δομικά, δεν είναι τα λοατκια+ βιώματα και ανάγκες, αλλά ο cis, straight πληθυσμός. Πολιτικά επιλέγουν σαν απόλυτη προτεραιότητα την ενημέρωση και «ευαισθητοποίηση» των cis, straight ατόμων, με τη λογική ότι έτσι θα χτιστεί σιγά – σιγά μια πιο ανεκτική κοινωνία κι αποδέχονται την έκθεση και βία που δέχεται το κάθε λοατκια+ μέλος τους σαν το αναγκαίο κακό. Αποφεύγουν συστηματικά να ξεκαθαρίσουν ότι η cisετροπατριαρχία είναι ο λόγος των λοατκια+ καταπιέσεων, ότι κάθε cis, straight άτομο επωφελείται έμπρακτα από αυτά του τα προνόμια και ζητούν ευγενικά να μας παραχωρηθεί λίγος χώρος και προσοχή. Με αυτόν τον τρόπο ακρωτηριάζουν τις διεκδικήσεις μας στα μέτρα που ένα cis, straight άτομο είναι έτοιμο να ακούσει, εσωτερικεύουν το tone polishing που έχουμε όλα μας δεχτεί και μας χαρακτηρίζει ως υστερικά και επιθετικές όταν αρνούμαστε να συμβιβαστούμε κι αποδέχονται, έτσι, πλήρως το χώρο που η cisετεροπατριαρχία «αντέχει» να μας παραχωρίσει. Λόγω αυτή της πολιτικής των σταδίων επιλέγονται κάποιες «ευκολοχώνευτες» διεκδικήσεις που δεν αποκλείνουν πολύ από σιςετεροκανονικά πρότυπα και συνήθως εκφράζονται με τον στενό στόχο κουτσουρεμένων νομοσχεδίων. Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε πως αυτά τα λιγοστά που «κατακτώνται» αφορούν ένα μικρό κομμάτι της κοινότητας που δε μας συμπεριλαμβάνει και δε μας έχουν δώσει καμία αλλαγή στην βιωμένη μας πραγματικότητα. Ο μαύρος φεμινισμός μας δίδαξε πως ποτέ μια τέτοια, εξαρχής προνομιακή, πολιτική δεν θα είναι αρκετή για μια συνολική απελευθέρωση από τη πατριαρχία, όπως και ότι ήταν ανέκαθεν εργαλείο του καταπιεστή να μην αφήνει χρόνο στις καταπιεζόμενες να συγκροτηθούν γύρω από τις εαυτές τους και να δίνει προτεραιότητα στις δικές του απορίες και ανάγκες, αφαιρώντας έτσι αυτόματα χώρο από τα καταπιεσμένα άτομα.

Γενικότερα οι ΜΚΟ έχουν καθιερωθεί ως ο μόνος αποτελεσματικός και αξιόπιστος τρόπος διεκδίκησης, αφού είναι και οι μόνες που έχουν νομική υπόσταση, άρα και χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά και κρατικά κονδύλια, καθώς και από ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Στο επίπεδο αυτό φαίνεται, μέσα από τον μεταξύ τους ανταγωνισμό για την χρηματοδότης, η αδιαφορία τους για την λογική της ενιαίας κοινότητας που προτάσσουν, αδιαφορία που υπογραμμίζεται από το ότι η ιεραρχική δομή στο εσωτερικό τους αποτελεί μια προβολή του κρατισμού. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση που παίρνουν από εταιρίες, αρχικά να επισημάνουμε ότι οι εν λόγω εταιρίες έχουν φορολογικές ελαφρύνσεις για τις χρηματοδοτήσεις αυτές. Από την άλλη, τουλάχιστον στο ελλαδικό πλαίσιο, οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν αξιοποιούνται για να καλύψουν βασικές ανάγκες κάποιας μη προνομιακής ταυτότητας, π.χ. ξενώνες για λοατκια+ άτομα, πάντα με την δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα. Βέβαια, αν και ποτέ δε βγαίνει το budget, όπως υποστηρίζουν, έχουμε δει ΜΚΟ να αλληλοχρηματοδοτούνται σε διάφορα projects. Τέλος, η συνεργασία των ΜΚΟ αυτών με ιδρύματα πολιτισμού ξεπλένει τα δεύτερα, ενώ τα ίδια αυξάνουν το κέρδος τους μέσω, μάλιστα, μιας πολιτισμικής παραγωγής που βασίζεται στο appropriation και σε λογικές πολιτισμικού αποικισμού.

Κράτος: Παράγραφος για τον πόνο της άλλης

Από την εμπειρία μας και τη θέση μας, μας είναι ξεκάθαρο ότι το κράτος είναι μια δομή εχθρική για μας: πατριαρχική, φυλετικής υπεροχής, εξουσιαστική, ταξική. Το κράτος, αστικό αυτή τη στιγμή, είναι το σημείο σύγκλισης όλων των δομικών καταπιέσεων, άρα αναγνωρίζουμε ότι εξαρχής ως όχημα δεν θα μπορούσε να φτάσει στην κατάργηση εξουσιαστικών δομών. Μία από τις βασικές λειτουργίες του κράτους είναι η ιδεολογική και φυσική καταστολή. Όσον αφορά την φυσική βία, πέρσι στην παρέμβασή μας στο Pride είδαμε έμπρακτα την σύνδεση κατασταλτικών μηχανισμών, κυβέρνησης και αφεντικών των ΜΚΟ. Αναγνωρίζουμε, βέβαια, ότι δεν είναι κομματικό το ζήτημα, αλλά οποιαδήποτε αλλαγή κυβέρνησης δεν ακυρώνει την συνέχεια του κράτους. Από την άλλη, η ιδεολογική καταστολή παίρνει την μορφή νομοσχεδίων, εκπαιδευτικής πολιτικής και προπαγάνδας που εντείνουν ένα καθεστώς προνομιακότητας, ενώ ταυτόχρονα κάνουν pinkwashing στην ίδια την εξουσιαστική δομή. Είδαμε υποσχέσεις συμπεριληπτικής εκπαίδευσης που ποτέ δεν έγιναν πραγματικότητα με αποτέλεσμα ακόμη μεγαλύτερη καταπίεση. Βλέπουμε κάτω από την «ανεκτικότητα» την προώθηση μιας κανονικοποίησης μέσω μηχανισμών όπως τα ΜΜΕ. Σαν εργολάβοι στους οποίους ανατίθενται έργα από το κράτος λειτουργούν, στο ελλαδικό πλαίσιο, οι ΜΚΟ. Το κράτος, ουσιαστικά, αποθέτει όλη τη δουλειά πάνω σε δικαιωματικά θέματα στις ΜΚΟ, με πολύ μικρότερο φυσικά κόστος από το αν εφαρμοζόταν ως κρατική πολιτική. Ανταποδοτικά, οι ΜΚΟ μέσα από το πλαίσιο γνωριμιών και σχέσεων που διαθέτουν, υπόσχονται την διατήρηση της εξουσίας, που πολύ συγκεκριμένα και πρακτικά σημαίνει ψήφους.

Queer απελευθέρωση κι όχι πολύχρωμος καπιταλισμός

Άρα εμείς τι ζητάμε επιτέλους; Ο δικός μας φεμινισμός επιχειρεί να είναι διαθεματικός, δηλαδή προσπαθεί να αντιμετωπίζει συνολικά όλες τις καταπιέσεις. Παλεύουμε ενάντια στον καπιταλισμό, τον ρατσισμό, την πατριαρχία μαζί, γιατί είναι συστήματα που αλληλοδιαπλέκονται. Θέλουμε μια προσέγγιση που να δίνει χώρο σε περισσότερα βιώματα, ανάγκες και διεκδικήσεις και να μας περιλαμβάνει όλα. Απαιτούμε νομικές αναγνωρίσεις και δικαιώματα για όλα και όχι μόνο για ένα μικρό προνομιακό κομμάτι. Η απελευθέρωσή μας δεν θέλουμε να περάσει από καμία άλλη καταπίεση και με γνώμονα αυτή την πολιτική θέλουμε να χτίσουμε την όποια συλλογική μας διαδικασία. Το δικό μας Pride είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ιστορία της πολύπλευρης πάλης μαύρων τρανς γυναικών και άλλων μη προνομιακών ταυτοτήτων απέναντι στο κράτος, το κεφάλαιο και την πατριαρχία που στην αλληλοδιαπλοκή τους δεν τους άφηναν χώρο να ζήσουν, και όχι μια φιέστα που δεν μας γιορτάζει πραγματικά. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να μας γιορτάζει πραγματικά, όταν, ενώ το Stonewall ως ιστορική αναφορά του Pride ήταν μια βίαιη σύγκρουση με τους μπάτσους, ήμερα καλούμαστε να γιορτάσουμε μαζί με λοατκια+ συνάδελφά τους. Όσον αφορά τις ΜΚΟ, παράλληλα με τη κριτική που τους ασκούμε, προσπαθούμε – και θα θέλαμε να το δούμε γενικευμένα – να στήνουμε αυτοοργανωμένες ομάδες που λειτουργούν αντιιεραρχικά, με ομοφωνία. Θέλουμε πιο συμπεριληπτικές ομάδες, με χώρο για το βίωμα, με συζητήσεις από τα ίδια τα υποκείμενα και όχι ξερές θεωρητικές διαλέξεις για καταπιέσεις – σλόγκαν. Θέλουμε να κάνουμε δουλειά πάνω στα προβληματικά στοιχεία που έχουμε εσωτερικεύσει για να μπορούμε να τα αναγνωρίζουμε κα να προσπαθήσουμε να τα δουλέψουμε σε μια απελευθερωτική διαδικασία‧ επειδή για μας μέσω του συλλογικού διευρύνονται τα όρια του τι μπορούμε να αντιληφθούμε. Θέλουμε περισσότερους χώρους από εμάς για μας, χώρους να βρισκόμαστε, να μιλάμε, να παρτάρουμε, να ανασαίνουμε, χώρους που θα μας χωράνε όλες, δηλαδή χώρους συμπεριληπτικούς, ενάντια στην εμπορευματοποίηση. Θέλουμε σωματεία φεμινιστικά, στα οποία να μπορούμε να παλεύουμε μαζί με τα σύντροφά μας ενάντια στα αφεντικά αλλά και συνολικά ενάντια σε όλες τις καταπιέσεις. Μέχρι να φτάσουμε όμως σε αυτό το σημείο, θέλουμε ομάδες για συγκεκριμένα υπονόμια, ομάδες γυναικών και λοατκια+ εντός των οργάνων ταξικής πάλης για να συμπληρώνουν την δράση τους, αλλά και να παρεμβαίνουν εντός τους.